Eple

av hildelasse

I år som i fjor er det sjølvsådde epletreet mitt fult av blomar. Dei fyrste åra eg levde her var eg usikker på kva slag tre det kunne vere, for det var endå veldig lite. Eg er ganske god på skogens vekster, men å skille hagetrærne frå kvarandre sit ikkje i fingerspissane endå. Ein trost har sannsynlegvis eti frukt frå eit tre i nærleiken og så har han bæsja her, og i ein startpakke av gjødsel blei eplesteinen lagt på bakken bak låvebrua. Fordi vesttilhøva var gode nok spira frøet og treet byrja å vekse.

Til trass for ein mengd med blomar blei det bare eit eple i fjor, men eg rakk i allefall å ete det sjølv før fuglane kom og tok det. Kvifor blei det bare ein frukt? Truleg fordi det er for langt unna neste epletre og at denne sorten treng krysspollinering.  Ellers var våren i fjor heilt fin for bestøving av fruktblomar her. Varmen og blomstringa passa fint med at innsekta gjorde inntog. For utan innsekta skjer det ingenting. Det er dei som flyttar blomsterstøv frå hannblomane til hoblomane, slik at plantene kan få born. I tillegg kjem det ei kritisk tid etter blomstringa, når blomen sakte men sikkert knyter seg og blir eit kart. Dersom det kjem ein kuldeperiode då, med kalde nettar og frost, kan blomane dø og fell til bakken. Då er sjansen til å reprodusere seg borte for i år. Men trærne lever lenge og neste år kjem det nye moglegheitar.

Litt mindre avslappa er fruktbonden til dette fenomenet. For han betyr det at han ikkje får pengar frå næringa si i år. Men jamne mellomrom kjøper han inn og byter ut frukttrærne sine for å heile tida ha trær som produserar godt. Frukttrær er som regel sett saman av to ulike trær, der rota er frå ein type som er godt egna til det lokale jordsmonnet og klimasona på staden (landet vårt er dela inn i åtte slike soner), og ein fruktberande krone av ynskt sort som er poda inn på rotstokken. Plommetrær må beskjærast seint på hausten når sevja har dratt seg tilbake til rota for at ikkje treet skal blø ihjel. Dei andre frukttrærne skal skjærast før sevja stig, mellom sein vinter og tidleg vår. Dette gjerast for at trærne ikkje skal gå bananas og bruke næringa og kreftene sine på å bli eit stort tre, men konsentrere seg om å lage store, saftige frukter. Eit ubeskorent tre vil lage mengder av små epler, slike som me kjenner dei frå bestemors hage e.l.  Utover det beskyttar bonden avlinga si mot sopp og sjukdom ved hjelp av sprøytemiddel, og mot fuglar ved hjelp av nett. Og om er det hardt regn over lang tid er det vere naudsynt å setje opp presseningar over trærne for å berge frukta. Men det er jo også eit økonomisk spørsmål. Er det forsvarleg å investere i eit tak?  Veit han at han får igjen det han satsar?

Også fruktbonden treng å ha ein økonomisk tryggleik, han må vite at han i det minste har ein sikker minsteinntekt  i form av stønad frå samfunnet. Det skulle bare mangle. Norsk frukt er jo så deilig!

Reklame